Lingua sa mida - Gendrar?! Battibugl u nova realitad?

agender: Sche mia identitad è «agender», lura viva jau senza definir mes gender.

binar: Il sistem binar sa basa sin l'idea ch'i dettia sulettamain dus genders: «um» ubain «dunna».

cis/ cisgender: Cis(gender) sun jau, sche jau sun d'accord cun il gender ch’ins m’ha attribuì a la naschientscha. La gronda part da la populaziun è «cis».

ciseteronormativitad: Il partir dal principi che tut:tas sajan «cis» e sa sentian attirad:as da persunas dad in auter gender - ch'el:las sajan pia eterosexual:as.

genderfluid: Sche mi'identitad è «genderfluida», lura fluctuescha ella tranter attributs e rollas da gender.

gendrar: Duvrar ina lingua inclusiva che reflectescha e pledenta tut:tas.

identitad da gender: Tschertezza interna ch’ina persuna ha pertutgant ses gender. L'identitad da gender sa chatta sin in spectrum e vegn influenzada dad elements biologics, socials e culturals. Tras l’istorgia han p.ex. bleras persunas vivì ina vita «cis». Quai era, sche lur «identitad da gender» fiss stada in’autra.

nunbinar: Ina persuna nunbinara n'è betg d'accord cun sa laschar metter en il truclet «um» ubain «dunna».

queer: In pled englais che vegniva utilisà pli baud sco pled negativ en connex cun persunas «ordaifer las normas» («queer» = «bizar»/ «curius»). Ozendi dovra la communitad queera sezza quest pled. El cumpiglia tut las furmas d’identitad che n'èn betg «cis», e/ubain betg «eterosexualas».

trans/ transgender: Transgender sun jau, sche jau na sun betg d'accord cun il gender ch'è vegnì attribuì a mi a la naschientscha, e che mia identitad sa chatta en in auter gender.

*Quest glossari n'è betg cumplet e las definiziuns sa midan da funtauna a funtauna ubain era cun il temp. Sche Vus n'essas betg d'accord cun ina u l'autra definiziun, ans contactai.

Duvrar ina lingua gentila e correcta, pledentar explicitamain uschè blera glieud sco pussaivel e na discriminar nagin – quai pon ins far cun duvrar ina lingua inclusiva.

I dat las suandantas pussaivladads:

• duvrar furmas dublas
  (resguarda mo persunas binaras ¹)
  Las abitantas ed ils abitants da Mustér han votà la fin d’emna.
  
  Per meglierar la legibladad pon ins er alternar en enumeraziuns tranter feminin e masculin:
  - in e scadina
  - Questa purschida sa drizza a tut las medias, a tut ils tgirunzs ed a tut las assistentas medicinalas.

• formular en moda concreta
  (resguarda mo persunas binaras; funcziuna p.ex. en legendas da fotografias u per gremis u gruppas da persunas, nua ch’ins sa precis tgi ch’è da la partida)
  la commembra ed ils commembers da la regenza grischuna.

• formular en moda collectiva
  (resguarda persunas binaras e nunbinaras ²)
  la glieud, ils giasts, il persunal, la redacziun, il public, l’auditori, la squadra, il team, il star

• formular a moda neutrala
  (resguarda persunas binaras e nunbinaras)
  il barat da classas (empè dad il barat da scolaras e scolars), la diagnosa medicala (empè da la diagnosa dal medi), l’entrada per visitas (empè da l’entrada da visitadras e visitaders)

• formular a moda creativa
  (resguarda persunas binaras e nunbinaras)
  Tgi che vul survegnir asil, sto emplenir l'entir formular empè da Las requirentas ed ils requirents d'asil ston emplenir l'entir formular,

• duvrar marcaziuns sco stailinas (*) u puncts dubels (:)
  (resguarda persunas binaras e nunbinaras)
  - ils:las abitant:as, commemb*ras, in:a scolast:a
  - Manager*as da gronds concerns èn sa decidi*das uschia.
  
  Nua metter il punct dubel?
  Adina partir dal pled en il singular. Il punct dubel vegn là, nua che la furma feminina e la furma masculina cumenzan a sa differenziar ina da l’autra. La finala è legibla la furma feminina:
  - abitant:as, ils:las scienzia:das, in:a commemb:ra
  
  Dapli detagls chatt’ins en il mussavia sin pagina 6.

¹ vesair glossari

² vesair glossari

• Christina Caprez
  sociologa, autura dal cudesch «Queer Kids»
• Giuanna Caviezel
  sociolinguista